Tylko nielicznym kobietom udaje się wejść do zarządów firm w Polsce. Aż 84 proc. respondentów badania Hays Poland wskazało, że najwyższe stanowisko w ich firmie zajmuje mężczyzna. Podobną tendencję widzimy na stanowiskach menedżerskich – dla 60 proc. ankietowanych bezpośrednim przełożonym jest mężczyzna. Kobiety dominują natomiast na stanowiskach specjalistek w ramach zespołów podległych menedżerom – niemal połowa respondentów wskazała, że większość ich współpracowników – członków zespołu – to kobiety.
Pomimo większej liczebności mężczyzn na kluczowych stanowiskach w firmach, globalne badania nad różnorodnością w miejscu pracy pokazują, że sytuacja kobiet na polskim rynku – w porównaniu do wielu innych państw – jest bardzo dobra. W tegorocznej edycji raportu „Women in Work Index”, opublikowanego przez PwC, Polska zajęła wysokie, ósme miejsce wśród 33 krajów OECD. Wnioski publikacji jasno wskazują, że w Polsce obserwowana jest stosunkowo niewielka różnica w zarobkach kobiet i mężczyzn, a także występuje niska stopa bezrobocia wśród kobiet.
Co ciekawe, o ile styl zarządzania niekoniecznie determinowany jest przez płeć, o tyle płeć menedżera w pewnym stopniu określa kształt zespołu. Z badań Hays wynika, że kobiety chętniej budują zespoły żeńskie. W przypadku 71% respondentów, których przełożonym jest kobieta, zespół składa się w większości z pań. Gdy przełożonym jest mężczyzna zespół częściej stanowią panowie, aczkolwiek odsetek respondentów wskazujących na to zjawisko jest mniejszy.
Jakiej płci są członkowie zespołu, w którym pracujesz?
| Przełożonym jest kobieta | Przełożonym jest mężczyzna |
Zespól stanowią w większości kobiety | 71% | 29% |
Zespól stanowią w większości mężczyźni | 11% | 49% |
Zespół składa się z równej liczby kobiet i mężczyzn | 18% | 22% |
Źródło: Raport Hays Poland, Kobiety na rynku pracy 2018
Siła różnorodności
Również niezależnie od płci, menedżerowie tak samo dbają o plany rozwoju swoich pracowników oraz możliwość osiągnięcia indywidualnych celów. Niewielkie różnice widoczne są w sposobach realizacji tych planów. O ile wszyscy menedżerowie tak samo często dają pracownikom możliwości udziału w szkoleniach zewnętrznych, o tyle przełożone częściej proponują swoim zespołom doradztwo lub mentoring, organizują wewnętrzne sesje wymiany wiedzy i wykazują większą otwartość na rozmowę o perspektywach awansu. Dzięki temu członkowie zespołów zarządzanych przez panie częściej mają poczucie, że ich plany zawodowe i ambicje są słyszane i rozumiane w organizacji.
Czy Twój bezpośredni przełożony ma świadomość, jakie są Twoje ambicje?
| Przełożonym jest kobieta | Przełożonym jest mężczyzna |
Tak | 60% | 50% |
Nie | 19% | 26% |
Nie wiem | 21% | 24% |
Źródło: Raport Hays Poland, Kobiety na rynku pracy 2018
Mimo większego poczucia bycia wspieranym i rozumianym, większe zadowolenie z pracy deklarują członkowie zespołów zarządzanych przez mężczyzn. Różnica nie jest jednak spektakularna, ponieważ wobec 70% zadowolonych pracowników zespołów zarządzanych przez panów, o takiej samej satysfakcji mówi 65% członków zespołów kierowanych przez kobiety.
Czy jesteś zadowolony/ zadowolona z poziomu obecnie zajmowanego stanowiska?
| Przełożonym jest kobieta | Przełożonym jest mężczyzna |
Bardzo zadowolony/a | 7% | 18% |
Zadowolony/a | 58% | 52% |
Trudno powiedzieć | 19% | 16% |
Niezadowolony/a | 12% | 12% |
Zdecydowanie niezadowolony/a | 4% | 2% |
Źródło: Raport Hays Poland, Kobiety na rynku pracy 2018
Przykład idzie z góry
Rosnący rok do roku poziom zadowolenia wpływa na to, że kobiety mają coraz większy apetyt na sukces. Nadal jednak to mężczyźni częściej dążą do objęcia wyższych stanowisk – dla 21 proc. mężczyzn (wobec 12 proc. kobiet) główną aspiracją zawodową jest poziom dyrektora zarządzającego lub prezesa, dla 27 proc. stanowisko dyrektorskie, a dla 12 proc. (wobec 8 proc. kobiet) rola właściciela firmy. Okazuje się, że te aspiracje przekładają się na członków zespołów zarządzanych przez kobiety i mężczyzn. Członkowie zespołów zarządzanych przez mężczyzn komunikują wyższe aspiracje niż członkowie zespołów zarządzanych przez panie.
Jaki poziom stanowiska musisz objąć, aby uważać siebie za osobę, która odniosła sukces?
| Przełożonym jest kobieta | Przełożonym jest mężczyzna |
Specjalista | 1% | 2% |
Samodzielny Specjalista | 16% | 8% |
Menedżer/ Kierownik | 40% | 22% |
Dyrektor | 21% | 30% |
Dyrektor Zarządzający/ Prezes | 11% | 24% |
Właściciel | 7% | 10% |
Inne* | 4% | 4% |
*Wśród innych respondenci wymieniali stanowiska eksperckie, funkcje związane z nauką, role zarządowe oraz niezależne – np. doradca. Podkreślali również społeczny wymiar sukcesu, niezwiązanego z zajmowanym stanowiskiem.
Źródło: Raport Hays Poland, Kobiety na rynku pracy 2018
– Płeć determinuje również podejście do elastyczności w pracy – cenionej coraz bardziej przez ogół pracowników, niezależnie od pokolenia do którego należą. Jednak elastyczność okazuje się nieco bliższa kobietom. Może to wynikać z większej konieczności godzenia zobowiązań zawodowych i prywatnych przez panie, które nadal w życiu rodzinnym pełnią wiodącą rolę i więcej czasu poświęcają opiece nad dziećmi – komentuje Paulina Łukaszuk, Communications Manager w Hays Poland. Nie zmienia to jednak faktu, iż pracownicy równie często korzystają z dostępnych rozwiązań pracy elastycznej – bez względu na płeć przełożonego.
Czy w twoim zespole występuje możliwość pracy elastycznej?
| Przełożonym jest kobieta | Przełożonym jest mężczyzna |
Tak | 68% | 55% |
Nie | 28% | 39% |
Nie wiem | 4% | 6% |
Źródło: Raport Hays Poland, Kobiety na rynku pracy 2018
Siła stereotypu
Kobieta jest ugodowa i troszczy się o innych, podczas kiedy mężczyzna krzyczy i dużo wymaga? Z badań wynika, że to stereotyp. Występują pewne różnice w stylach zarządzania, natomiast wynikają one nie z płci szefa, lecz z faktu, iż kobiety wciąż stanowią mniejszość na stanowiskach zarządczych i tym samym stanowią mniejszą grupę porównawczą. W Polsce kobiety stanowią zaledwie kilka procent prezesów firm, niewiele ponad 10 proc. składu zarządów, a ponad 60 proc. organizacji nie ma żadnej kobiety w zespole zarządzającym. Podobnie wygląda sytuacja na stanowiskach menedżerskich.
Tymczasem różnorodność pozwala na tworzenie lepszych produktów i usług. – Dzięki dyskusji, ścieraniu się odmiennych punktów widzenia i współpracy, dochodzi do podejmowania trafniejszych decyzji. Sam proces jest znacznie ciekawszy – twierdzi Agnieszka Kolenda, Executive Director w Hays Poland. – Różnorodny zespół to także nowe sposoby rozwiązywania istniejących wyzwań i odkrywanie nowych obszarów biznesowych. Obecność kobiet w poszczególnych zespołach i na stanowiskach kierowniczych jest jednym ze środków do osiągnięcia tego celu – dodaje.
Na szczęście coraz więcej sygnałów świadczy o poprawiającej się sytuacji. Firmy chętnie odpowiadają na potrzeby i oczekiwania swoich pracownic. Coraz więcej organizacji realizuje inicjatywy wspierające rozwój zawodowy w miejscu pracy – bez względu na płeć. Pracodawcy widzą coraz wyraźniej, że różnorodność w strukturze firmy to jednak nie tylko dobra praktyka czy element odpowiedzialnego biznesu, ale też lepsze wyniki i kondycja spółki.
